In Memoriam: Paul de Blot

Op 15 december jl. is van ons heengegaan op 95-jarige leeftijd een groot mens, Paul de Blot. Paul heeft vele rollen vervuld in zijn leven. Op Nyenrode hebben we Paul leren kennen als een studentenpastor, campus moderator, mentor, vertrouwenspersoon, collega, docent, hoogleraar, retraite-organiseerder, auteur en begenadigd spreker. Echter Paul was bovenal een vriend. Een vriend die er voor je was. Een vriend die luisterde en zijn wijsheid met je deelde.

In de talrijke gesprekken en mailconversaties, die ik met Paul heb gehad, heeft hij mij vele inzichten geschonken. Ik noem hieronder de 7 belangrijkste levenslessen die ik van Paul heb geleerd. 

1. Wees dankbaar 

Paul was dankbaar voor alles wat op zijn pad kwam. Dankbaarheid was voor hem een wijze van zijn. In de vele boeken die Paul schreef, was dankbaarheid een leidend thema. Dankbaar zijn, schenkt ook troost. In de moeilijke tijden die Paul in zijn leven kende, waarin zijn plannen mislukten, geliefden stierven, zocht hij naar het waardevolle in de ervaringen en was dankbaar voor wat ze hem aan wijsheid en inzichten brachten. Dat was zijn sleutel tot een gelukkig leven, onafhankelijk van de omstandigheden of problemen.

2. Vrienden heb je nodig 

Paul was militair commando tijdens de inval in 1941 van de Japanners in Nederlands -Indië. Hij werd gevangen genomen en belandde in een strafkamp waar hij een jaar lang in een geblindeerde dodencel werd gezet, waar geen verschil was tussen dag en nacht. Paul heeft toen geleerd dat vriendschap de essentie van de menselijkheid is. Hij nam waar dat zij die het overleefden de mensen waren die in het kamp vriendschappen creërden. Paul ontdekte de kracht van vriendschap en betoonde zich ook een vriend voor wie op zijn levenspad kwam. Dat is ook hoe wij Paul vooral zullen onthouden: Als vriend die er voor je was.

3. Ga het gevaar niet uit de weg 

Paul zwom als kind in de zee op Midden-Java. Een zeer hoge golf kwam op hem af. Het enige wat hij kon doen was in de golf te duiken. Daarna bleek dat hij terecht kwam in het rustige water achter de golf. Deze vroege jeugdervaring heeft hem tot een moedig mens gemaakt, die de confrontatie niet uit de weg ging, als hij geloofde dat zijn keuze de goede was. Zo maakte hij bijvoorbeeld een bedevaart naar het Heilige Land en reisde door een gevaarlijk gebied vol met militaire conflicten. Echter hij durfde het aan, want wist waartoe het diende.

4. Blijf constant leren en jezelf vernieuwen

Tijdens een lunch bij ons thuis vroeg ik Paul waar hij toch zijn onuitputtelijke creatie energie vandaan haalde. Laten we even terugblikken: Paul promoveerde op zijn 76ste, werd als snel daarna hoogleraar en schreef 8 boeken, creëerde een tijdschrift (Business Spiritualiteit Magazine) en onderhield een bloeiende eigen website (www.pauldeblot.nl). Daarnaast, reeds op hoge leeftijd volgde hij vele opleidingen, van clownerie en zang tot het besturen van een klein vliegtuig. En gaan we verder terug in de tijd: Paul studeerde: Oosterse geschiedenis en cultuur, filosofie, natuurkunde, scheikunde, theologie, spiritualiteit, politicologie en psychologie. Terug naar de lunch: Op mijn vraag wat zijn geheim was van zijn creatie energie, kwam direct het antwoord: Jeff, ik stel mijzelf elke dag deze twee vragen: Wat heb ik vandaag geleerd en wat ga ik morgen anders doen. Door deze twee vragen zag Paul zijn dag als een universum van leerkansen, die hij wel moest grijpen. En het benutten van die kansen, dat gaf hem energie. Paul experimenteerde met het leven. En wat niet lukte, dat was weer een leerkans. 

In het Liber Amicorum voor Paul, waaraan ik heb mogen bijdragen, heb ik mijn artikel: “Het geschenk van de vraag” genoemd. Paul gaf mij met zijn twee dagelijkse vragen een groot geschenk waar ik zelf nog dagelijks de vreugde van ondervind. Ik liep een keer samen met Paul in een cortège en zei dat ik zijn twee vragen nog steeds elke dag mijzelf stel. Paul zei: Ik heb er recent nog een derde vraag aan toegevoegd: Voor wie ben ik vandaag betekenisvol geweest?

5. Ga ervan uit dat het leven niet perfect is, altijd onaf blijft

In de laatste maanden had ik diverse gesprekken met Paul omdat het recente overlijden van mijn moeder mij zwaar viel. Vooral omdat ik haar nog zo veel had willen geven. Paul schreef mij daarover: ‘In deze aardse fase van ons leven blijft alles onaf en vindt pas zijn volle voltooiing hierna in de volgende fase na de dood. Dat is geweldig. Ik heb het in mijn bijna-doodervaring in het concentratiekamp meegemaakt’

Nu hangt het van onze spirituele opvatting af, of we geloven of ons bewustzijn zich na de dood nog voortzet. Echter Pauls basishouding was het accepteren wanneer plannen niet lukken. Of dat je niet hebt kunnen doen, warnaar je zo graag verlangde. Accepteer het, en ga verder. Leer te leven met imperfectie. 

6. Hou op met alleen maar te doen, maar geef ook aandacht aan je zijn

Als Paul als een zaal vol bankiers binnentrad, gebogen, met zijn batik blouse aan, keek men eerst nog even wat sceptisch naar deze bijzondere spreker. Echter hij begon zijn college en  al na enkele minuten hing men aan zijn lippen. Je kon een speld horen vallen. Ik vroeg een keer: Paul, hoe komt het dat de zaal altijd zo muisstil is als jij spreekt? Hij legde uit: Op het moment dat je het hebt over het zijnsniveau, worden mensen stil. Dus heb het niet alleen maar over wat er allemaal gedaan moet worden. Vraag je ook af: Vanuit welke essentie doe ik dit? Wat drijft mij hierin ten diepste? 

Dat is ook de grote bijdrage geweest van Paul op het gebied van de Business Spiritualiteit. Voor hem is Business Spiritualiteit goed zakendoen, zorgvuldig, gedisciplineerd en vanuit een diepe inspiratie. Dus hij stelde vragen aan managers die op zoek waren naar de juiste business keuze of strategie voor hun organisatie: Wie zijn jullie ten diepste? Wat is jullie kracht, wat is jullie zwakte, welke mogelijkheden zien jullie en waar zijn jullie toe geneigd?

Dus Paul vroeg naar de dieperliggende roeping van de organisatie, naar de identiteit en de kernwaarden. Paul heeft daarmee vele managers, professionals en organisaties een zijnsinspiratie geschonken. En daarmee konden ze hun keuzes veel bewuster maken.

7. Wees mens

Paul was Jezuïet en een van de ankers in zijn leven ontleende hij aan de uitspraak van zijn mede-Jezuïet Pierre Teilhard de Chardin (1881 – 1955): ‘Wij zijn geen menselijke wezens met een spirituele ervaring. Wij zijn spirituele wezens met een menselijke ervaring.’ 

Ik was laatst op een expositie van de fotograaf Ruud Spaargaren, wiens foto’s Paul vaak in zijn boeken opnam. Ruud had foto’s genomen van daklozen in en exposeerde die in de Doopsgezinde Kerk in Utrecht. Het zijn mensen die we, als we ze op straat tegenkomen, vaak snel voorbij lopen. 

Echter Ruud zegt: ‘Heb een ogenblik voor deze mensen, kijk ze aan in hun ogen en ga met ze in gesprek. Ontdek zoals de Frans-joodse filosoof Emmanuel Levinas het zo mooi uitdrukte: het gelaat van de ander.’

Dit is hoe Paul leefde en waarom zo velen hem als een vriend hebben ervaren. Hij maakte contact met je op het diepere niveau. Als menselijke wezens die samen het spirituele ervaren. Wat is dat spirituele dan, dat ons verbindt en tot uitdrukking komt in ons mens zijn, in onze empathie met de ander, in het maken van de ethische keuzes, in de liefde die we geven aan mensen, dieren, de natuur, de planeet? Paul zet ons aan, ook na zijn heengaan,  daarnaar op zoek te gaan. Vanuit een Christelijke levensovertuiging geloof ik dat ons bewustzijn, ons leven, zich voortzet na de dood. Dus ik geloof dat Paul van ons is vertrokken en daarna is ontvangen in een wereld van ander licht en in de liefdevolle nabijheid van de Aanwezige.

Paul, drager van het licht, we zijn je diep dankbaar voor wie je was en wat je ons hebt gegeven. 

Jeff Gaspersz, Breukelen, 18 december 2019

Op 20 december jl. was de afscheidsdienst voor Paul. In het verslag daarvan heb ik aangegeven dat Paul vooral voortleeft, niet alleen in onze gedachten, maar vooral ook in op zijn wijsheid geïnspireerde acties. 

Mocht u artikelen of boeken van Paul willen lezen, dan kunt u meer informatie vinden op zijn mooie website: www.pauldeblot.nl

De foto van Paul in batik blouse is gemaakt door Ruud Spaargaren.