Innovatie en het familiebedrijf – Prof.dr. Roberto Flören en dr. Marta Berent-Braun

Voor velen is de overweldigende dominantie van familiebedrijven in de Nederlandse en wereldeconomie nog steeds een grote verrassing. Zij zijn verbaasd als zij horen dat 70 procent van alle bedrijven met personeel in Nederland een familiebedrijf is.

Langzamerhand komt er steeds meer aandacht en waardering voor het  familiebedrijf in Nederland. Ondanks alle belangstelling bestaan er nog steeds veel vooroordelen over deze bedrijven.

Een van de meest voorkomende mythes is dat familiebedrijven niet of nauwelijks innovatief zijn. Ervan uitgaande dat veel families behoudend zijn en graag alles bij het oude willen houden, zullen de familiebedrijven ook wel conservatief en niet innovatief opereren. Verondersteld wordt dat familiebedrijven blijven hangen in hun traditionele producten, processen en productiemethoden.

Uit het onderzoek Innovatie en het familiebedrijf van Nyenrode Business Universiteit, in samenwerking met ING en NPM Capital, blijkt echter dat familiebedrijven op het gebied van innovatie niet onderdoen voor andere typen bedrijven. Zo blijkt dat:

• Ruim 62 procent van alle familiebedrijven de laatste drie jaar minimaal één nieuw product of dienst op de markt heeft gebracht.

• Bijna 72 procent van alle familiebedrijven de laatste drie jaar de interne bedrijfsprocessen ingrijpend heeft verbeterd of vernieuwd.

• De innoverende familiebedrijven die de laatste drie jaar innovaties op de markt hebben gebracht, 14,6 procent van hun omzet in 2016 verkregen uit deze nieuwe producten of diensten.

• De innoverende familiebedrijven gemiddeld 4,9 procent van hun omzet besteden aan research & development.

• Bij ruim 37 procent van de innoverende familiebedrijven dit percentage de laatste drie jaar (sterk) is toegenomen.

Dat neemt niet weg dat familiebedrijven wel specifieke uitdagingen hebben op het gebied van innovatie. Zo blijkt dat bij een derde van alle familiebedrijven bijna het gehele familievermogen van de eigenaren vastzit in het familiebedrijf, en bij de helft van alle familiebedrijven minimaal 75 procent van het  familievermogen van de eigenaren vastzit in het bedrijf. Het zijn juist deze familiebedrijven die onvoldoende middelen hebben om te innoveren. De vaak aangeprezen hoge solvabiliteit van familiebedrijven stimuleert dan ook niet per se de innovatie van dat bedrijf.

Voorts is bedrijfsopvolging een belangrijk thema voor familiebedrijven. Voor het innovatieve vermogen van het familiebedrijf kan de opvolging van de huidige directeur daadwerkelijk een bedreiging zijn. Bij ruim 29 procent van alle familiebedrijven vreest de huidige directeur dat het innovatieve karakter van het bedrijf vermindert na zijn of haar vertrek. Bij familiebedrijven waar de opvolger nog actief is,  stijgt dit percentage naar 38. Dat is een reële bedreiging voor het innovatieve vermogen van de Nederlandse familiebedrijven, waar de bedrijven vroegtijdig op moeten voorsorteren.

De belangrijkste kracht van familiebedrijven is de nauwe band met haar eigenaren. Deze hebben een stimulerend effect op de innovatie. Deze steun voor het innovatiebeleid beperkt zich niet alleen tot mooie woorden, maar ook tot daden. Enkele resultaten om deze stelling te ondersteunen, zijn:

• Bijna 79 procent van de eigenaren van familiebedrijven is bereid om van dividend af te zien om de innovatie te stimuleren (niet-familiebedrijven 60 procent).

• Ruim 65 procent van de eigenaren van familiebedrijven is bereid om een jaar negatieve resultaten te accepteren als dat de innovatie stimuleert (niet-familiebedrijven 40 procent).

• Ruim 77 procent van de eigenaren van familiebedrijven beoordelen hun investeringen minder snel op de korte termijn (niet-familiebedrijven 60 procent).

Prof.dr. Roberto Flören, Professor of Family Business en dr. Marta Berent-Braun, Assistant Professor at the Center for Entrepreneurship.

Nyenrode Business Universiteit