7 kansgerichte vragen voor zzp’ers in de crisis

Zzp’ers hebben het momenteel uiterst moeilijk in de Coronacrisis. Niet alle, van de ruim miljoen zzp’ers, zullen dezelfde nood ervaren. Echter velen verkeren in problemen door het wegvallen van opdrachten. In Amsterdam blijkt dat reeds in april al 1/3de van alle zzp’ers zich heeft gemeld voor financiële steun.

Wanneer er een crisissituatie ontstaat in ons werk, is het cruciaal om positief en kansgericht te blijven denken. Niet vanuit een naïef optimisme, maar vanuit een (zelf)vertrouwen dat we ook deze crisis te boven komen. Dat vertrouwen is te voeden door de huidige situatie van meerdere kanten te bekijken, Vragen kunnen daarbij zeer behulpzaam zijn.

Ik formuleer daarom hieronder 7 vragen die voor zzp’ers belangrijk zijn om nieuwe mogelijkheden te vinden in de crisistijd. Het zijn vragen waar je als zzp’er zelf, of in gesprek met anderen, het antwoord op kunt vinden, passend bij je eigen situatie en competenties.

Een vraag zet ons denken in beweging. Een vraag maakt dat we zoeken naar antwoorden en oplossingen. Vooral in situaties van crisis en onzekerheid, is daarom het eerst stellen van de juiste vragen cruciaal.

Vraag 1: Wat is het probleem? Albert Einstein werd gevraagd: ‘ Als u een uur hebt om de wereld te redden, hoe zou u dat uur dan doorbrengen?’ Hij antwoordde: ‘Ik zou 55 minuten besteden aan het definiëren van het probleem en vervolgens vijf minuten om het op te lossen.’

Dus de vraag is dus ook hier: Wat is momenteel exact mijn probleem als zzp’er? Dit lijkt een overbodige vraag. Als je momenteel door de coronacrisis te weinig opdrachten hebt, dan is dat het probleem. Maar is dat de enige mogelijke probleemdefinitie? Kun je het probleem ook anders formuleren, zoals: De opdrachten komen uiteindelijk wel weer, maar het echte probleem is: hoe overbrug ik financieel de periode met te weinig inkomsten uit opdrachten? Want als ik dat probleem weet op te lossen, overleef ik als ondernemer de crisis. Of is het kernprobleem dat je te afhankelijk bent van 1 dienst of product, of wellicht 1 grote opdrachtgever?  Nu die vraag wegvalt, wordt je afhankelijkheid ervan heel duidelijk. En zo kun je nog verder gaan met het steeds weer verkennen van andere definities van het probleem. Bij elke andere formulering komen nieuwe oplossingen in zicht.

Vraag 2 Kan ik mijn huidige dienstverlening (of producten) ook langs andere wegen aanbieden? Het eerste waar je dan denkt is om dienstverlening online aan te bieden. De digitale infrastructuur is aanwezig, dus dat biedt kansen die velen ook grijpen. Denk aan trainers die hun kennis nu als digitale cursussen presenteren. Zijn er wellicht ook nog online platforms waar je diensten of producten nog niet bekend zijn? De online omgeving is ook perfect om contact te blijven houden met (potentiële) opdrachtgevers? Zou het een kans bieden je aanbod intensiever bekend te maken in je eigen lokale omgeving, of in je kennissen- en vriendennetwerk?

Vraag 3: Ik heb nu meer tijd beschikbaar. Wat kan ik doen om de tijd te investeren in de ontwikkeling van nieuwe diensten of producten? Dus eigenlijk: hoe kan ik mij minder afhankelijk maken van alleen mijn huidige aanbod? Want niets garandeert je dat in de nabije toekomst het zich niet nog een keer zal herhalen dat de omzet sterk vermindert of zelfs wegvalt. Dus hoe kun je door te blijven innoveren jezelf meer crisisbestendig maken? Hoe kun je je marketing versterken? Kun je met je huidige knowhow ook een geheel andere markt bedienen? Sommige ondernemers grijpen de kans van de crisis door in te spelen op de behoefte van dat moment. Een onderneemster die kleurrijke halsbanden en riemen voor honden en katten maakt, schakelt na terugval in de vraag over naar de productie van katoenen mondkapjes.

Vraag 4: Met wie kan ik samenwerken? Veel innovaties ontstaan door het samen creëren. De econoom Joseph Schumpeter zag het als kerntaak van de. ondernemer om steeds weer nieuwe combinaties te maken. Kan ik wellicht mijn eigen aanbod combineren met die van andere zzp’ers? Kunnen we plannen met elkaar maken om voortaan samen bepaalde overheadkosten te delen? Breng je netwerk in kaart en bekijk het met een kansgerichte bril op. Juist nu, er meer tijd is vrijgekomen, is het moment om die mogelijkheden te onderzoeken.

Vraag 5: Welke nieuwe competenties kan ik, nu ik meer tijd beschikbaar heb, ontwikkelen om straks als de crisis voorbij is nog sterker te staan? Immers de verwachting is dat na de crisis vele ondernemingen hun flexibele schil, waar juist de zzp’ers in werkzaam zijn, zullen vergroten. Dus dan moet je voorbereid zijn. Denk aan het volgen van online courses die ingaan op de kennis en competentie waarin je wilt versterken? Of die je helpen bij het doorbreken van oude denkpatronen over je eigen ondernemerschap. Wellicht zou je ook kunnen verkennen wat mogelijkheden zijn om je mentale veerkracht te versterken. Of je fysieke conditie waardoor je je mentaal ook sterker voelt.

Vraag 6: Hoe kan ik mijzelf blijven inspireren? Als je veel in de thuis omgeving moet werken dan mis je ”buzz” van bijvoorbeeld een shared workspace, waar je ook anderen ziet werken en waar een soort van collectieve creatie-energie heerst. Daarnaast kan het wegvallen van opdrachten ook knagen aan je zelfbeeld als succesvolle ondernemer. Wellicht is dit hét moment om een online inspiratie netwerk op te zetten van ondernemers die elkaar digitaal ontmoeten en bemoedigen en die ook af en toe fysiek bij elkaar komen. Wanneer de crisis voorbij is, heb je een waardevolle bron van inspiratie en bemoediging gecreëerd.

Vraag 7: Stel dat het mij niet lukt om mijn onderneming weer van de grond te krijgen, heb ik dan een plan B? Dit een wat beangstigende vraag want wat je nu doet, daarvoor heb je gekozen en zal je met hart en hoofd doen. Echter toch is het goed om een plan B te hebben, ook al hoef je die niet uit voeren. Dus bijvoorbeeld iets gaan doen in een volstrekt andere richting en wat ook voldoet aan drie criteria: Ik ben er goed in, er is een markt voor (dus het levert geld op), en ik ben er gepassioneerd over. Maak eens een mindmap die je plan B noemt en waarin je brainstormt over kansen en mogelijkheden om jezelf te heruitvinden. Wie weet wat je ontdekt. De filosoof Ralph Waldo Emerson gaf aan: ‘Het leven is bedoeld om te experimenteren. Hoe meer experimenten we uitvoeren, des te beter.’

Tot slot: De essentie van ondernemerschap is niet het hebben van een onderneming. De essentie ligt in een levenshouding waarin je overtuigd bent dat je je eigen toekomst kan en wilt creëren. Juist in momenten van tegenspoed en crisis worden wij uitgedaagd vast te blijven houden aan die levenshouding. En al onze kennis en creativiteit in te zetten om nieuwe oplossingen te bedenken. En dus door te gaan en niet op te geven.